Azerbaycan’ın başkenti Bakü'de süren BM İklim Zirvesi'nde, iklim finansmanı başta olmak üzere yeni hedefler belirlenebilmesi için müzakerelerde son viraja girildi.&nbsp;COP29'un ilk haftası, karbon piyasaları, fosil yakıtların geleceği ve küresel sıcaklıklardaki artışını azaltma çabaları üzerine paylaşılan raporlar ve anlaşma çabaları ile geçmişti. Üzerinde anlaşılan ya da anlaşılamayan tüm başlıklar Bakü'deki ülkelerin delegasyonlarına başkanlık eden bakanlara devredildi ve hafta boyunca tartışıldı. Bakanlar, politik yeteneklerini kullanarak COP29'dan elle tutulur çıktılar elde edilebilmesi ve net hedeflerin yer aldığı bir metne dönüştürülmesi için mesai harcadı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif:&nbsp;COP29 öncesinde ve sonrasında iklim finansmanı için her yıl trilyon dolarlık kaynak hedefleri vurgulansa da birkaç yüz milyar dolarlık hedef bile Bakü'de ortamı geriyor. Hedefin büyüklüğüne ilişkin rakamların yanı sıra yeni kurulacak yapının ve katkıda bulunanların geleneksel zengin ülkeler havuzunun ötesine genişletilip genişletilmeyeceği gibi sıkıntılı konular COP29'da son saatlerin ve olası uzatmaların tek nedeni olacak gibi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Taslak metinde tutar belirtilmedi</h2>COP29 başkanlığının bugün yayımladığı 10 sayfalık taslak metin, ülkelerin trilyon dolarlık iklim finansmanı konusunda orta yolu bulamadıklarını gösteriyor. Taslak metinde yoksul devletlere her yıl hangi ülkelerce ne kadar yardım yapılacağına dair bilgi yer almadı.&nbsp;Konferansın sonuna yaklaşılırken şu ana kadar kaydedilen ilerlemeden kimse memnun değil. Avrupa Birliği Komisyonu'nun iklimden sorumlu üyesi Wopke Hoekstra taslak için, "Bu hâliyle kabul edilemez" dedi, iklim hedefleri konusunda ciddi hiçbir ülkenin "yeterli bulmayacağını" söyledi. Afrika Grubu temsilcisi Ali Mohamed, "Burada olma nedenimiz bir rakam, ancak buna yakın değiliz"&nbsp;diye konuştu. Kenyalı iklim aktivisti Mohamed Adow ise&nbsp;"(Gelişmekte olan ülkelerin) Bir çek almaya ihtiyaç duyduklarını, ancak şu anda ellerinde sadece boş bir kağıt parçası olduğunu" söyledi.Panamalı müzakereci Juan Carlos Monterrey Gomez toplantılar için "Trajik bir gösteriye, bir palyaço şovuna döndü" eleştirisinde bulundu. İklim değişikliğinin etkilerinden en kötü etkilenen ada devletlerini temsilen Samoa Adaları delegesi Cedric Schuster ise tarafları "politik oyunlara son vermeye" ve bir uzlaşı sağlamaya çağırdı. İrlanda İklim Bakanı Eamon Ryan, müzakerelerde ilerleme sağlandığını söylerken Norveç heyeti de henüz toplantıların bitmediğine işaret ederek iyimser konuştu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">COP29 görüşmeleri zamanında bitecek mi?</h2>11 Kasım’da başlayan müzakerelerin Cuma günü Türkiye saati ile 17.00’de sona ermesi planlanıyor. Çetin tartışmaların yaşandığı COP zirvelerinin geçmişine bakıldığında bu ihtimal biraz uzak gibi görünüyor. Dubai’deki COP28 ilan edilen kapanış saatinden tam bir gün sonra, Mısır’daki COP27 ise yaklaşık 1,5 günlük uzatmayla sona ermişti. Son gününe girdiğimiz COP29'da da konu başlıkları üzerinde somut kararlar alınabilmesi için Bakü'deki görüşmelerin bir süre daha uzaması kimseyi şaşırtmayacak.&nbsp;Zirveden çıkan taslak metinler üzerinden tüm katılımcı ülkelerin kabul edeceği sonuçlar çıkarılabilmesi için temsilciler özellikle son günlerde yoğun mesai harcıyor. Son hâline getirilerek ülkelerin önüne konan anlaşma metinlerinin onaylanması için ana salonda yapılacak görüşmeler bile saatlerce sürebiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İklim finansmanı tartışmaları</h2>Yeni iklim finansmanı hedefi (NCQG) için 2025'te sona erecek 100 milyar doların yerine geçecek bir rakam belirlenmesi COP29’un ana odağını oluşturuyor. Gelişmekte olan ülkelere iklim kaynaklı hava felaketlerine uyum sağlamalarına ve daha temiz enerji sistemlerine geçişlerine yardımcı olması için gerekli olan finansal kaynağın 1 trilyon doların üzerinde olması gerektiği birçok kez ortaya kondu. COP29'daki müzakerelerde değil 1 trilyon dolar birkaç yüz milyar dolar için bile kıran kırana pazarlıklar yürütülüyor.İki hafta boyuna müzakere odalarında neyin iklim finansmanı sayılacağı ve kimin ödeme yapması gerektiği de dahil olmak üzere yeni bir hedefin&nbsp;tanımlanmasına odaklanıldı. Çözülmesi gereken konular arasında, Çin gibi ülkelerin daha zengin çekirdek bağışçılar arasında sayılıp sayılmayacağı ve ülkelerin ne ölçüde hibe veya kredi şeklinde finansman sağlaması gerektiği yer alıyor. COP29'un resmen sona ermesine saatler kalmışken NCQG için müzakere masasına koyulacak finansmanının miktarını henüz kamuoyuna açıklamadı.Bu hafta Politico, AB'nin 2035 yılına kadar hedefin genel bağışçı kısmı olarak yılda 200-300 milyar dolarlık bir rakamı dahili olarak tartıştığını <a fr-original-style="" href="https://www.politico.eu/article/eu-mulls-200b-300b-global-climate-fund-eu-poor-countries-china-gulf-oil-states/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirdi</a>. Çarşamba öğleden sonra, Almanya'nın iklim elçisi Jennifer Morgan gazetecilere AB'nin sayılar sorusunu ele aldığını ve olası finansman kaynaklarını "son derece ciddiye aldığını" söyledi.<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">"Hedefin uygulanabilir ama iddialı olmasını istiyoruz. Henüz bir Alman veya AB rakamının olmamasının bir nedeni de gökten bir rakam indirmek istemeyişimizden. İklim finansmanına yönelik modern ve adil bir yeni yaklaşım için çalışıyoruz."</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2024/10/4/1732181059885.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h2>Bolivia COP29 müzakerecisi Diego Pacheco&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">200 milyar dolara açık ret</h2>COP29'da yeni finansman hedefi için özel olarak görüşülen tutar yaklaşık 200-300 milyar dolar bandında dolaşıyor. Müzakere odalarındaki tartışmalardan birinde Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ekonomileri içeren LMDC grubu adına konuşan Bolivyalı müzakereci Diego Pacheco, 200 milyar dolarlık tutarın kabul edilemez olduğunu söyledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Gelişmekte olan ülkelerde hırsı artırmak için bu 200 milyar doları kavrayamıyoruz. Akıl almaz bir şey ve bunu asla kabul edemeyiz."</blockquote>İlerleyen saatlerinde bir gazetecinin 200 milyar dolarlık rakam hakkındaki sorusuna da "Bu bir şaka mı?" diyerek yanıt verdi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Suudi Arabistan'ın sabotaj girişimleri</h2>İki haftadır devam eden COP29'da, Suudi Arabistan'ın görüşmeleri kasıtlı bir şekilde sabote etmesi&nbsp;medyaya sızan en çarpıcı haberlerin başında geliyor. Birçok haberde bahsedilen iddialara göre, Suudi Arabistan temsilcileri fosil yakıtlardan uzaklaşma sözünün yinelenmesini engellemeye çalışıyor. Dubai'deki COP28'den çıkan fosil yakıtlardan uzaklaşma hedefinin de Suudi Arabistan'a rağmen karar metnine konduğunu da hatırlatmakta fayda var.&nbsp;The Guardian’ın müzakere odalarına özel erişime sahip kaynaklardan edindiği bilgiye <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/live/2024/nov/19/cop29-climate-summit-live-updates-world-leaders-in-baku-azerbaijan" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göre</a>, görüşmelerin günlük kayıtlarında Suudi cephesinden en az beş engelleme girişimi kaydedilmiş durumda. Suudi müzakerecileri fosil yakıltar konusunun yanısıra adaptasyon, emisyon düşürme planları, ulusal iklim taahhütleri için bir kayıt defteri tutulması gibi hedeflere ilişkin tekliflere de karşı çıkıyorlar. <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2024/11/18/climate/saudi-arabia-obstruction-fossil-fuels.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The New York Times'a konuşan</a> diplomatlar, benzeri görülmemiş düzeydeki engellemeciliğin, "fosil yakıtlardan uzaklaşma" sözünün bir sonraki anlaşmada yer almasını önleme stratejisinin bir parçası olduğunu söyledi. Suudi Arabistan'ın muhalefetini "açık ve küstah" şeklinde tanımlayan Cambridge Üniversitesi'nde müzakere uzmanı olan Dr. Joanna Depledge, "Gerçekten haklı çıkarma veya dinleme girişimi olmadan tam anlamıyla düz bir 'hayır' veya zaman kaybına yol açan prosedürel argümanlar kullanıyorlar" dedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hatırlatma: COP28'den kısa bir süre sonra konuşan ülkenin Enerji Bakanı Abdulaziz bin Salman; Suudi stratejisinin bir parçası olarak fosil yakıtlardan uzaklaşmanın menüdeki seçeneklerden yalnızca biri olduğunu söylemişti.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">'Trump'tan cesaret alıyorlar'</h2>Suudi Arabistan heyetinin bilinçli bir şekilde görüşmeleri sabote ettiğine savunan düşünce kuruluşu E3G'den Alden Meyer ise "Belki Trump'ın zaferinden cesaret aldılar, ancak burada tek başlarına hareket ediyorlar" dedi. Petrol şirketi Saudi Aramco'nun başkanı Yasir Al-Rumayyan, Cuma günü New York'ta bir UFC dövüşünde Trump'ın yanında otururken görülmüştü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif:&nbsp;Zengin petrol rezervlerine sahip Suudi Arabistan'ın acilen ihtiyaç duyulan fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılması sürecinde kaybedeceği çok şey var. COP29, tüm BM iklim zirveleri gibi, kararlarını fikir birliğine dayanarak alıyor. Bu da Suudi Arabistan gibi tek bir ülkenin bile büyük sorunlara yol açabileceği anlamına geliyor.</li></ul>

Pareto Sürdürülebilirlik

Bakü'de 2 haftadır devam eden COP29 müzakerelerinde sona yaklaşılırken özellikle yeni iklim finansmanı hedefi üzerinde gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkelerin heyetleri arasındaki tartışmalar yoğunlaştı. Uzaması beklenen COP29 görüşmelerinden net bir finansman tutarı çıkıp çıkmayacağı ise hâlâ belirsizliğini koruyor.   

Wopke Hoekstra ile ilgili hikayeler